کولر ماشین چگونه کار می کند؟ سیر تا پیاز کولر خودرو

کولر ماشین چگونه کار می کند و از چه اجزایی تشکیل شده است؟ سیستم تهویه مطبوع با نام اختصاری (AC) را به جرات می توان یکی از بهترین اختراعات بشر دانست. این سیستم در عین سادگی اجزای مختلفی دارد که اختلال در هریک از این اجزا می تواند عملکرد کولر خودرو را با مشکل مواجه کند. در این متن ضمن شرح عملکرد این سیستم، مهمترین ایرادات و مشکلات آن را به همراه روش های رفع مشکل شرح خواهیم داد.

سیستم کولر خودرو شامل چه اجزایی است؟

این سیستم دارای دو قسمت کم فشار و پر فشار بوده و از اجزای مختلفی تشکیل شده که عملکرد صحیح آنها در کنار یکدیگر باعث کاهش دمای داخل خودرو و رفاه سرنشینان در روزهای گرم تابستان می شود. اختلال در عملکرد هر یک از اجزاء می تواند باعث بروز مشکلات مختلفی برای خودرو گردد؛ در ادامه به بررسی دقیق قسمت های مختلف کولر خودرو می پردازیم :

گاز کولر یا مُبَرِّد:

در ابتدا اختراع AC، از R-12، معروف به فرئون (فریون) به عنوان گاز خنک کننده استفاده می کردند. این گاز، یک مبرد عالی بر پایه کلروفلوئوروکربن (CFC) است. R12 غیرقابل اشتعال و غیر سمی بوده، همچنین ماده ای ارزان قیمت با عملکرد بالاست. استفاده از این گاز در سیستم خنک کننده خودروها رواج داشت تا اینکه دانشمندان دریافتند که یکی از دلایل تخریب لایه اوزون، آزاد شدن این فریون در محیط است؛ از این رو استفاده از آن به طور کل ممنوع اعلام شد.

از اواسط سال 1990 و با آشکار شدن اثرات R-12 بر لایه اوزون، از گاز R-134a به عنوان جایگزین مبرد کولر خودروها استفاده شد . این گاز ضمن اشتعال پذیری پایین، ایمن بوده و اثرات کمتری بر محیط زیست می گذارد. البته آخرین بررسی ها نشان می دهد که R-134a پتانسیل بالایی برای تولید گازهای گلخانه ای به عنوان عاملی برای گرمایش زمین دارد.

جدیدترین نوع مبرد در حال حاضر R-1234yf است که گازهای گلخانه ای کمتری تولید می کند. عملکرد این مبرد مشابه R-134a است، با این تفاوت که در اتمسفر فوقانی بسیار سریعتر تجزیه می شود و اثر مخربی برای لایه اوزون ایجاد نمی کند و به نوعی دوستدار محیط زیست محسوب می شود.

کمپرسور کولر ماشین:

مهمترین جزء سیستم خنک کننده خودرو، کمپرسور است. این قطعه ارزشمند و صد البته گران قیمت، در قسمت جلوی خودرو نصب شده و توسط تسمه ای به موتور خودرو متصل می شود. وظیفه این قطعه فشرده کردن گاز کولر و افزایش فشار آن است، در واقع مبرد یا همان گاز کولر پیش از ورود به کمپرسور،کم فشار بوده و پس از خروج از کمپرسور فشرده می شود و دمای آن نیز افزایش پیدا می کند.مبرد پر فشار،  بعد از خروج از کمپرسور به کندانسور وارد می شود.

کندانسور:

این تجهیز در جلوی رادیاتور قرار می گیرد. عملکرد آن شامل کاهش دما و فشار گاز کولر است؛ چرا که همانطور که پیشتر گفته شد مبرد پس از خروج از کمپرسور فشار و دمای بالایی دارد. کندانسور در حالی که فشار بالای مبرد را حفظ می کند، دمای آن را کاهش می دهد. این کاهش دما سبب تغییر حالت مبرد از گاز به مایع می شود. حتما توجه کرده اید زمانی که کولر خودرو را روشن می کنید فن با دور تند شروع به کار می کند که یکی از دلایل آن کاهش دما و خنک کردن مبرد است.

گیرنده/خشک کن یا آکومولاتور:

با توجه به مدل خودرو؛ از گیرنده یا آکومولاتور استفاده می شود. وظیفه ی این قطعه، جداسازی گاز از مایع برای جلوگیری از ورود مایع به کمپرسور است. این قطعه، آب را با استفاده از عامل خشک کننده از مبرد خارج می کند. در سمت پر فشار سیستم نصب می شود.

طراحی کمپرسور­ها به گونه ای است که باید حاوی گاز باشند و حضور مایع در آنها باعث آلودگی می شود. کمپرسور­ها با کمک ماده ی خشک کن، رطوبت را حذف می کنند. از طرفی آکومولاتور میزان مبردی را که وارد اواپراتور می شود، کنترل می کند.

اواپراتور:

این قطعه پشت داشبورد قرار می گیرد و وظیفه ی خنک کردن هوا با مبرد را قبل از دمیدن به داخل کابین خودرو بر عهده دارد. مبرد در اواپراتور مجددا به حالت گاز تغییر حالت می دهد که این تغییر حالت اثر خنک کنندگی ایجاد می کند. هوای ورودی به کابین در زمان دمیدن در اواپراتور خشک و خنک می شود.

شیر انبساط حرارتی یا لوله اوریفیس:

این شیر بین کندانسور و اواپراتور قرار می گیرد.

کلاچ کولر:

این قطعه عملکردی شبیه کلاچ خودرو دارد، به این صورت که باعث می شود با رسیدن دمای اتاق خودرو به حد مشخص کمپرسور از مدار خارج شود. وجود این قطعه چندین مزیت دارد:

1. از کارکرد مداوم کمپرسور کولر و آسیب به آن جلوگیری می کند.
2. فشار روی موتور خودرو را کم می کند.
3. مصرف سوخت خودرو را با جلوگیری از کارکرد مداوم کمپرسور کاهش می دهد.
4. در سرعت بالا با روشن کردن کولر از آسیب به موتور خودرو و کمپرسور جلوگیری می کند.

کولر ماشین چگونه کار می کند؟

حالا که با اجزای سیستم خنک کننده خودرو آشنا شدیم بهتر است به بررسی دقیق نحوه کارکرد آن بپردازیم:

عملکرد این سیستم پیچیدگی کمی دارد و به راحتی قابل درک است. اساس کار عملکرد کولر خودرو بر پایه افزایش و کاهش فشار مبرد (گاز کولر) در چند مرحله است. مبردی که باعث خنکی می شود، مدام در تغییر حالت بین حالت های مایع و گاز است. کمپرسور توسط تسمه ای که با موتور خودرو درگیر است و با روشن شدن موتور خودرو و فشردن دکمه AC به حرکت در می آید. با شروع به کار کمپرسور، گاز کولر که ابتدا فشار کمی دارد فشرده شده و دمای آن افزایش پیدا می کند و در ادامه، گاز با دمای بالا به سمت کندانسور فرستاده می شود. کندانسور مبرد را خنک کرده و آن را به مایع پر فشار تبدیل می کند، این مایع سپس به شیر انبساط حرارتی منتقل می شود.

شیر انبساط، فشار مبرد مایع کاهش یافته و قبل از اینکه به سمت اواپراتور برود، وارد قسمت کم فشار سیستم خنک کننده می شود، سپس مبرد به گاز تبدیل می شود و از اواپراتور عبور می کند تا گرما را از داخل خودرو بگیرد. در طول فرایند نیز یک فن در قسمت بیرونی کمپرسور وجود دارد و هوای خنک را به داخل خودرو می دمد.

چگونه کولر ماشین را روشن کنیم؟

 

یکی از مهم ترین قسمت ها در مراقبت و نگهداری صحیح از کولر خودرو، دانستن شیوه ی صحیح روشن کردن آن است. پیش از روشن کردن کولر خودرو، چند دقیقه شیشه های ماشین را پایین بکشید تا هوای گرم از درون به بیرون جریان داشته باشد. سپس ماشین را روشن کنید و اجازه دهید دور موتور بالا برود.

سپس با دکمه AC کولر را روشن و روی سرعت کم قرار دهید. چند کیلومتری را به همین شکل سپری کنید و در آخر شیشه ها را بالا کشیده و سرعت کولر را بالا ببرید.

توجه داشته باشید در سرعت های بالا استفاده از سیستم تهویه مطبوع به جای پایین آوردن شیشه ها می تواند ضمن کاهش مقاومت خودرو در برابر هوا و کاهش سر و صدا مصرف سوخت را نیز کاهش دهد.

علت خرابی کولر ماشین:

حالا که دید روشنی نسبت به عملکرد و اجزای سیستم خنک کننده خودرو پیدا کردید بعضی از رایج ترین و مهمترین مشکلات این سیستم را بررسی می کنیم:

سیستم خنک کننده خودرو تحت فشار کار می کند، به همین دلیل باید کاملا از عوامل خارجی آسیب زا دور باشد. هر چیزی که اجازه­ ی خروج مبرد یا ورود آلاینده را به این سیستم بدهد، می تواند عامل نقص در عملکرد خنک کننده باشد. در صورتی که نشتی در هر جزء وجود داشته باشد، شارژ مجدد سیستم با مبرد جدید در بهترین حالت یک راه حل موقت خواهد بود. نشتی علاوه بر توقف خنک سازی سیستم، می تواند به کمپرسور نیز آسیب وارد کند.

کمپرسور با تلاش مضاعف برای کار با مبرد کم، بیش از حد گرم می شود و آسیب می بیند. توجه داشته باشید که کمپرسورها با هزینه بالا تعمیر می شوند و جایگزینی آنها نیز خرج زیادی روی دست صاحب خودرو می گذارد.

شایع ترین ایرادات سیستم کولر ماشین

در ادامه به بررسی علائمی که ناشی از خرابی این سیستم در خودرو شماست می پردازیم.

• صداهای عجیب کمپرسور: یکی از رایج ترین علائم، صداهای عجیب و غریب ناشی از کمپرسور است. این صداها نشانه ای از نزدیکی زمان خاموش شدن کمپرسور است. به طور کلی دلیل صداهای عجیب کمپرسور را می توان از علائم خرابی کولر دانست.
• هوای گرم: خروج هوای گرم از دریچه ها یکی دیگر از این علائم است. در صورتی خارج شدن هوای گرم، کمپرسور ضعیف شده و نمی تواند هوای سرد را از طریق سیستم خارج کند.
• نشت مایعات: اگر کمپرسور خراب شود، ممکن است مایعاتی از دستگاه خارج شوند. این سیال در واقع همان مبرد خنک کننده هوای داخل خودرو است. نشت مایعات می تواند باعث خرابی کل سیستم شود.
• گیر کردن کلاچ: یکی از علائم اصلی خرابی کولر خودرو، گیر کردن کلاچ است.
• شکستگی خطوط و لوله های مکش: خطوط مکش در واقع لوله هایی هستند که مبرد را از کمپرسور به بقیه اجرا سیستم منتقل می کنند. اگر این لوله بشکنند، مشکلات بسیاری به وجود می آید. در این صورت نه تنها خودرو خنک نمی شود، بلکه نشتی های بسیاری پدید می آید.

چرا کولر ماشین باد گرم می زند ؟

 

گاهی با وجود روشن کردن کولر، باد خروجی از دریچه ها گرم است، اگر شما هم با این مشکل مواجه هستید ما مهمترین دلایل این موضوع را در ادامه بیان می کنیم :

کم بودن گاز کولر :

یکی از رایج ترین دلایل مقدار ناکافی گاز کولر است که عمده ترین نشانه آن شنیده شدن صدای فیس فیس در داخل کابین خودرو در زمان روشن بودن سیستم تهویه است، در این صورت لازم است گاز کولر مجددا شارژ شود.

نشت مبرد از سیستم:

مقدار مشخصی از مبرد برای عملکرد سیستم ضروری است. اگر نشتی وجود داشته باشد با خروج گاز کولر، فشار سیستم به تدریج کاهش می یابد تا زمانی که به طور کلی از کار بیافتد. اگر در تابستان کولر خودروی شما به درستی کار نمیکند با کمک گرفتن از یک متخصص نشتی سیستم کولر را پیدا و آن را مرتفع کنید،سپس مجددا مبرد را شارژ کنید.

خرابی فیلتر کابین:

انسداد فیلتر توسط گرد و غبار و آلاینده ها باعث خرابی فیلتر می شود. به همین دلیل توصیه می شود فیلتر هوای کابین را به صورت مرتب بررسی و تعویض نمایید.

آسیب به کندانسور و کمپرسور:

گرما از اواپراتور داخل خودرو از طریق کندانسور که در جلوی خودرو نصب شده است، منتقل می شود. کندانسور معمولا جلوی رادیاتور قرار می گیرد که به شدت در معرض آسیب های خارجی است.

خرابی فن کندانسور:

از دیگر دلایل عدم ایجاد باد سرد توسط کولر خودرو، فن کندانسور معیوب است. برای حذف گرما، لازم است هوا از کندانسور عبور کند و برای اینکار یک فن نیاز است. اگر فن خراب شود، سیستم در سرعت های پایین تر ممکن است مشکل داشته باشد. اگر کولر در سرعت های بالا کار کند، اما در سرعت های پایین مشکل داشته باشد، ممکن است مشکل از فن کندانسور معیوب باشد.

سوئیچ فشار معیوب:

سمت پرفشار و کم فشار این سیستم به دلایل ایمنی توسط دو کلید فشار، در ماشین کنترل می شوند. برای اهداف ایمنی، کمپرسور در صورت افزایش بیش از حد فشار، به خنک کردن سیستم ادامه نمی دهد. در صورت افت کم فشار، کمپرسور کار نمی کند. اگر فشار متناوب معیوب باشد، سیستم اصلا کار نمی کند.

کلاچ کمپرسور:

اگر کمپرسور با فشردن دکمه AC شروع به کار نمی کند یا کمپرسور یکسره کار می کند، کلاچ کمپرسور ممکن است معیوب باشد. برای رفع این مشکل می توانید از یک باطری ساز کمک بگیرید.

خرابی کمپرسور:

از دیگر دلایل عدم ایجاد باد سرد، خرابی کمپرسور است. برای کارکرد صحیح، کمپرسور باید مبرد را در سرتاسر سیستم پمپاژ کند. در صورتی که پمپ از کار بیافتد، سیستم هوای داغ را می دمد و در نهایت پمپاژ متوقف می شود.

دلیل قطع و وصل شدن کولر ماشین:

یکی از رایج ترین دلایل این مشکل، مشکلات الکتریکی است. ممکن است این مشکلات ناشی از اتصال بد، خرابی ترموستات، معیوب بودن برد مدار، کندانسور یا کمپرسور باشد که برق را به درستی دریافت نمی کند. از دیگر دلایل آن می توان به:

• نشتی گاز کولر
• مقدار ناکافی گاز کولر
• گرفتگی گاز کولر
• شکستگی کندانسور
• کمپرسور معیوب

یا فن خنک کننده معیوب اشاره کرد.

کولر درجا ماشین:

این وسیله برخلاف سیستم کولر خودرو که با موتور درگیر است، داخل اتاق قرار می گیرد و نیازی به نصب ندارد. با موتور خودرو کاری ندارد و تنها مقدار کمی از برق ماشین را مصرف می کند. بر پایه ی آب است و هیچ مشکلی در عملکرد طبیعی خودرو ایجاد نمی کند. تا 7 الی 10 درجه سانتی گراد توانایی خنک کنندگی دارد و تنها عیب آن نامناسب بودن آن برای شهرهای با آب و هوای شرجی است.

جمع بندی:

کولر خودرو سیستمی متشکل از مجموعه ای از اجزا­ها است که با یکدیگر کار می کنند و باعث خنکی داخل خودرو می شوند. اجزا اصلی این سیستم شامل کمپرسور، کندانسور و اواپراتور است. سیال درون این قطعات به صورت حلقه ای جابه جا می شود و با تغییر حالت از مایع به گاز کابین را خنک می کند. بروز مشکل در هر یک از این قطعات باعث خرابی سیستم یا گرم شدن باد سیستم خنک کننده است.

خرید لوازم یدکی خودرو با بهترین کیفیت در فروشگاه لوازم یدکی کلاج نیم کلاج

سوالات متداول:

کولر ماشین چگونه کار می کند؟

این تجهیز در ماشین ها با تغییر حالت مبرد بین حالت مایع و گاز کار می کند. در همان زمان که مبرد تغییر حالت می دهد، گرما و رطوبت را از خودرو جذب می کند و به سیستم این امکان را می دهد تا هوا را خشک و خنک کند.

چرا کولر خودرو در ابتدا خنک می کند اما پس از کمترین زمان گرم می شود؟

گرفتگی دریچه انبساط یکی از دلایل اصلی این مشکل است. شیر انبساط مقدار مناسبی از مبرد را به اواپراتور می رساند و اگر شیر مسدود شود، مبرد نمی تواند به اواپراتور جریان یابد. گرفتگی دریچه و حضور رطوبت باعث یخ زدگی مبرد می شود. کلاچ کمپرسور معیوب از دیگر دلایل این مشکل است. کلاچ معیوب نمی تواند با کمپرسور درگیر شود که باعث عدم حفظ فشار صحیح می شود.

چگونه بفهمیم گاز کولر ماشین کم شده است؟

در صورتی که توان خنک کنندگی سیستم خنک کننده خودرو پایین آمده باشد، میزان مبرد کاهش یافته است. از دلایل این موضوع می توان به نشتی گاز کولر، کمپرسور یا لوله های معیوب و غیره اشاره نمود.

آیا کولر ماشین خودرو مصرف می کند؟

بله، علاوه بر درگیری کمپرسور با موتور خودرو به وسیله تسمه، فن های AC در زمان کار مقداری سوخت مصرف می کنند. فن ها توسط سیستم الکتریکی تغذیه می شوند که برق را از دینام می گیرند و به نوبه ی خود از موتور تغذیه می کنند. تمامی موارد ذکر شده می توانند مصرف سوخت را افزایش دهند.

علت جوش آوردن ماشین در زمان کولر گرفتن چیست؟

در حالت عادی استفاده از سیستم خنک کننده خودرو تنها اندکی دمای موتور را بالا می برد. افزایش دمای نامتعارف می تواند به دلایلی همچون :اختلال در گردش آب موتور، فقدان یا نشتی مایع خنک کننده، گرفتگی لوله آب، واتر پمپ معیوب، رادیاتور سوراخ یا نقص فنی ترموستات از دلایل جوش آوردن خودرو در زمان استفاده از کولر است. ضعیف شدن اتصال بدنه نیز می تواند سبب گرم شدن موتور و جوش آوردن آن شود.

چرا وقتی کولر ماشین را روشن می کنیم آمپر بالا می رود؟

در سیستم خنک کننده خودرو، کمپرسور باید تحت نیروی موتور در حجم ثابت، فشار سیال را بالا ببرد. همین موضوع باعث ایجاد فشار مضاعف روی موتور می شود. فشار مضاعف روی موتور خودرو دلیل افزایش آمپر است.

دلیل بوی بد دریچه AC چیست؟

کپک زدگی کیس تبخیر کننده یا فیلترهای کثیف و قدیمی سبب ایجاد بوی بد در هنگام کارکرد کولر خودرو می شوند.

بهترین گاز کولر ماشین برای ماشین کدامست؟

مبرد R-134a یکی از بهترین انواع گاز کولر برای ماشین ها است. این ماده اشتعال پذیری کمتر و ایمنی بیشتری دارد. البته پتانسیل بالایی در ایجاد گازهای گلخانه ای دارد، به همین دلیل مبرد R-1234yf با عملکردی مشابه جایگزین آن و بهترین گاز برای کولر خودرو به حساب می آید.

عمر مفید گاز کولر چقدر است؟

اکثر خودرو سازان عمر مفید این سیال را بین 1 الی 2 سال اعلام می کنند و پس از این زمان لازم است گاز سرویس یا تعویض شود.

قیمت شارژ گاز کولر ماشین چقدر است؟

قیمت شارژ مبرد خنک کننده خودرو بر اساس کیفیت و خلوص قیمت متفاوتی دارد و از 1 میلیون تومان شروع می شود.